Als je aan de ziekte van Alzheimer denkt, gaat je gedachte waarschijnlijk meteen naar geheugenproblemen. En dat is niet gek, want dat is vaak het eerste waar mensen mee te maken krijgen. Maar er komt veel meer bij kijken. Het is niet alleen maar vergeten waar je je sleutels hebt gelaten. Alzheimer kan een flinke impact hebben op alledaagse dingen, zoals een gesprek voeren of weten welke dag het is. Hoe langer iemand ziek is, hoe meer de symptomen van Alzheimer toenemen.
Problemen met het geheugen
Geheugenverlies is waarschijnlijk het bekendste symptoom van Alzheimer. Het begint vaak klein: iemand vergeet wat er net is gezegd of heeft moeite om zich dingen te herinneren die vroeger vanzelf gingen. Maar na verloop van tijd wordt dit erger. Dingen die je in je lange-termijngeheugen hebt opgeslagen, kunnen ook verdwijnen. En dat kan behoorlijk lastig zijn, zeker als iemand daardoor niet meer weet hoe hij of zij dagelijkse taken moet uitvoeren.
De weg kwijt, letterlijk en figuurlijk
Een ander veelvoorkomend symptoom van Alzheimer is desoriëntatie in tijd en plaats. Dit klinkt misschien abstract, maar stel je voor dat je ineens niet meer weet waar je bent. Of dat je niet kunt bedenken welke dag, maand of zelfs welk jaar het is. Dat kan behoorlijk verwarrend zijn, zowel voor degene met Alzheimer als voor de mensen om hen heen.
Taal wordt ingewikkeld
Veel mensen met Alzheimer krijgen ook moeite met taal. Dit wordt afasie genoemd. Het begint vaak met het vergeten van woorden. Je weet bijvoorbeeld wat je bedoelt, maar kunt het woord niet vinden. Later kan het ook gebeuren dat iemand zinnen gebruikt die niet helemaal logisch zijn, of zelfs woorden verzint. Dat kan frustrerend zijn, zowel voor de persoon zelf als voor de gesprekspartner.
Wat is dit ook alweer?
Stel je voor dat je een bekend geluid hoort, maar geen idee hebt wat het is. Of dat je een voorwerp in je handen hebt, maar niet meer weet waar het voor dient. Dit heet agnosie en komt ook vaak voor bij Alzheimer. De hersenen kunnen simpelweg niet meer herkennen wat iets is. Het resultaat? Alledaagse dingen worden ineens onherkenbaar.
Dagelijkse handelingen worden lastig
Koffie zetten, tanden poetsen, je jas aantrekken… voor de meeste mensen zijn dit dingen waar je niet eens over nadenkt. Maar iemand met Alzheimer kan hier steeds meer moeite mee krijgen. Dit heet apraxie. Het is niet dat iemand geen koffie wil zetten, maar het lukt gewoon niet meer. Het lijkt alsof de hersenen vergeten zijn hoe het moet.
Moeite met inschatten van situaties
Het inschatten van situaties is ook iets waar Alzheimer invloed op kan hebben. Iemand kan niet alleen dingen vergeten, maar ook moeite krijgen met nadenken of het beoordelen van een situatie. Stel je bijvoorbeeld voor dat iemand niet meer begrijpt waarom het gevaarlijk is om midden op de weg te blijven staan. Dat soort momenten kunnen behoorlijk spannend zijn.
Verhalen die niet helemaal kloppen
Soms vertelt iemand met Alzheimer verhalen die niet waar zijn. Dit heet confabuleren. Het is niet dat iemand bewust liegt, maar de hersenen proberen gaten in het geheugen op te vullen. Het resultaat is dat iemand een verhaal vertelt dat nergens op gebaseerd is. Voor de omgeving kan dit verwarrend zijn, maar het is belangrijk om te begrijpen dat degene met Alzheimer hier niets aan kan doen.
Gedrag en karakter veranderen
Een van de andere symptomen van Alzheimer is dat gedrag en karakter kunnen veranderen. Iemand kan ineens onrustig, achterdochtig of zelfs agressief worden. Maar het kan ook de andere kant op gaan: iemand wordt lusteloos of trekt zich helemaal terug. Stemwisselingen komen ook vaak voor. Iemand kan het ene moment heel blij zijn en het volgende moment boos of verdrietig zonder duidelijke reden.
Het verloop verschilt per persoon
Wat misschien wel het meest opvallend is aan Alzheimer, is dat het verloop voor iedereen anders is. Sommige mensen gaan snel achteruit en ontwikkelen in korte tijd veel symptomen. Bij anderen gaat het juist heel geleidelijk. Zij kunnen soms nog jarenlang op een redelijk normale manier leven zonder al te grote veranderingen.
Op tijd signaleren
Het herkennen van de symptomen van Alzheimer is ontzettend belangrijk. Als je merkt dat iemand geheugenproblemen heeft of moeite krijgt met dagelijkse taken, kan dat een signaal zijn. Hoe eerder je het herkent, hoe meer ondersteuning je kunt regelen. Er zijn bijvoorbeeld geheugentests die je kunt doen om te kijken hoe het met je geheugen gesteld is. Deze kun je voor jezelf doen of voor iemand anders.